این روزها که زمین و زمان به مایکروسافت خرده می‌گیرن و از عملکرد ضعیفش در رابطه با انتشار بازی‌های انحصاری ناراضی‌ان، بد نیست یادی هم بکنیم از شکست های بزگ پلی استیشن یا بهتره بگیم اشتباهات تجاری بزرگی که کمپانی مادرش یعنی سونی در قبال برند پلی‌استیشن مرتکب شده. اشتباهاتی که صدها میلیون دلار رو دست این کمپانی خرج گذاشتن و آخرشم هیچ موفقیت تجاری خاصی به دست نیاوردن. درباره‌ی هرکدوم از این موارد حرف خیلی زیاده، ولی ما می‌خوایم خیلی مختصر و مفید دربارشون حرف بزنیم تا بتونیم موارد بیشتری رو پوشش بدیم. بله. درست متوجه شدید. حتی برند موفقی مثل پلی‌استیشن هم اونقدری اشتباهات کوچیک و بزرگ تو کارنامه‌ش هست که ساعت‌ها میشه دربارشون صحبت کرد. در کل، مهم اینه که سونی تونسته خودش رو از منجلاب این اشتباهات بیرون بکشه و برند پلی‌استیشن رو به جایگاه فعلی خودش برسونه. بدون معطلی بریم تا چند تا از اشتباهات تجاری بزرگ برند پلی‌استیشن رو مرور کنیم.
فهرست محتوا
تریلرهای عجیب و غریب دوران PS3
قدیما سونی و پلی‌استیشن یه رویه‌ی کاملا متفاوت رو در رابطه با ویدئوهای تبلیغاتی کنسول‌های پلی‌استیشن پیش گرفته بودن. به طوری که اگه همین الان تو یوتوب درباره‌ی ویدئوهای تبلیغاتی قدیمی کنسول PS3 سرچ کنید، با یه عالمه تریلر عجیب و غریب مواجه می‌شید که کاملا مشخصه چندین میلیون دلار براشون هزینه شده، اما در کمال ناباوری خیلی عجیب و غریب و غیرعادی به نظر می‌رسن و بعضیاشون رو رسما میشه جزو ژانر ترسناک رده‌بندی کرد. اگه به عنوان یه گیمر قدیمی دوران مارکتینگ PS3 رو پشت سر گذاشته باشید، قطعا به جز چندتا صحنه‌ی عجیب از یه عروسک بچه‌ی ترسناک یا یه مرد روانی که اسلحه به دست داخل وان حموم داره به دیوار می‌خنده چیز دیگه‌ای یادتون نمیاد. سونی برای کل مارکتینگ کنسول PS3 و تولید همین ویدئوهای عجیب و غریب، بیشتر از 150 میلیون دلار هزینه کرده و آخرشم تنها چیزی که نسیبمون شد، چندتا تریلر ترسناکه که واقعا حس خیلی عجیبی بهمون میداد و باعث رقم خوردن یکی از شکست های بزگ پلی استیشن بود. واقعا به نظرتون دلیل تولید این ویدئوهای تبلیغاتی از سمت سونی برای برند پلی‌استیشن چی بود؟
سردرگمی گیمرها در پیدا کردن مسکات (Mascot) اصلی برند پلی‌استیشن
برند Xbox و نینتندو همیشه به لطف مستر چیف و سوپر ماریو مسکات ثابت و همیشگی خودشون رو داشتن و به هرکسی که اون‌ها رو نشون بدید، متوجه میشن که دارید راجع به چه پلتفرمی حرف می‌زنید. اما برند پلی‌استیشن مدام بین مسکات‌های مختلف تغییر سیاست داده و همین موضوع باعث شده درحال حاضر نتونیم هیچ کاراکتری رو به عنوان مسکات اصلی برند پلی‌استیشن بشناسیم. در واقع میشه گفت سونی تو هر نسل مسکات مورد تمرکز خودش رو تغییر میده. از کرش بندیکوت و Spyro تو دوران PS1 و PS2 گرفته، تا جک و دکستر و سک بوی و نیتن دریک تو دوران PS3. حتی کریتوس هم همیشه به عنوان یکی از کاراکترهای شاخص برند پلی‌استیشن شناخته میشده اما به خاطر گروه سنی مخاطبین کریتوس، هیچوقت به یک مسکات اصلی برای استفاده در کمپین‌های تبلیغاتی اصلی برند پلی‌استیشن تبدیل نشد. تو همین چند سال اخیر هم سونی بیشتر روی Aloy از بازی Horizon تمرکز کرده اما خب هیچوقت Aloy نتونست به محبوبیت کاراکترهای دیگه‌ای که اسم بردیم دست پیدا کنه. الی و جوئل و خود کریتوس تو دوتا بازی جدید هم یجورایی به سرنوشت همون کریتوس قدیمی دچار شدن و همیشه جامعه‌ی مخاطبین خاص خودشون رو داشتن. سونی موقع رونمایی و انتشار کنسول PS5 هم یه مدت روی این کاراکتر بامزه به اسم Astro Bot مانور داد تا شاید بتونه اون رو به مسکات اصلی پلی‌استیشن تو نسل جدید تبدیل کنه. اما باز هم این اتفاق نیوفتاد و درحال حاضر می‌بینیم که به جای یک کاراکتر به عنوان مسکات اصلی پلی‌استیشن، جمعی از کاراکترهای محبوب از بازی‌های انحصاری پلی‌استیشن رو داریم که واقعا نمیشه یکی از اون‌ها رو به عنوان محبوبترین کاراکتر انتخاب کرد.
Playstation Move
واقعا اگه Playstation Move یکی از پروژه‌های شکست خورده‌ی سونی نیست، پس چیه؟ کنترلرهای Playstation Move به عنوان یک ابزار جدید و داینامیک به عنوان یه راه جدید برای بازی کردن وارد بازار شدن اما مشکلی که وجود داشت این بود که یکم زیادی شبیه کنترلرهای کنسول Wii بودن. فقط یه لامپ رنگی به قسمت بالاشون اضافه شده بود! حتی فروش خیلی پایین Playstation Move در مقابل کنسول Wii نینتندو هم نشون میده که این محصول هیچ شانسی برای مقابله با محصول نینتندو نداشت و سونی هرچه زودتر باید تولیدش رو متوقف می‌کرد. Playstation Move حتی در مقابل Xbox Kinect هم هیچ شانسی نداشت و کینکت Xbox موفق شد 5 برابر بیشتر از PS Move به فروش برسونه. آمار و ارقام هیچوقت دروغ نمیگن!
میراث تکراری طراحی کنترلرهای پلی‌استیشن و تاچ اسکرین
اگه کنترلرهای کنسول PS1 و تمام نسل‌های بعدی کنسول‌های پلی‌استیشن تا دوال‌سنس PS5 رو کنار هم بذاریم، با یه روند همیشگی و ثابت طراحی تو دیزاین کنترلرها مواجه میشیم که انگار حتی با وجود تغییرات انقلابی تو نسل‌های مختلف، باز هم به همون شکل باقی مونده و هیچ تغییری نکرده. حتی خیلی از گیمرها معتقدن صفحه‌ی لمسی بالای تریگرها که از دوال‌شاک4 اضافه شده، کاربرد زیادی نداره و منطقی نیست که همچین فضای بزرگی رو روی دوال‌سنس اشغال کنه و باعث بشه دوال‌سنس به همچین کنترلر بزرگ و سنگینی تبدیل بشه. واسه همین معتقدن که سونی باید یه تغییر اساسی تو شکل و شمایل کنترلرهای پلی‌استیشن به وجود بیاره و یه طراحی کاملا جدید رو به کار ببره. فکرشو کنید به جای این تاچ اسکرین بزرگ که جای زیادی هم گرفته، یه صفحه نمایشگر کوچیک داشتیم که تو هر بازی کارایی منحصر به فرد خودشو داشت. مثلا میشد تو خیلی از بازی‌ها Mini Map خودمون رو به کنترلر منتقل کنیم تا HUD بازی یکم خلوت‌تر بشه. یا قسمت مربوط به Inventory و Log ماموریت‌ها رو روی کنترلر مشاهده کنیم و همونجا کاراشو انجام بدیم.
دانگرید سخت‌افزاری PS3
تو سال‌های ابتدایی عرضه‌ی کنسول PS3، این کنسول سخت‌افزار خیلی قدرتمندتری داشت و به خاطر همین سخت‌افزار قوی‌تر، قابلیت‌هایی داشت که متاسفانه تو سال‌های بعد، از کنسول PS3 حذف شدن. برای مثال نمونه‌های اولیه‌ی کنسول PS3 می‌تونستن سیستم عامل لینوکس رو اجرا کنن. همچنین میشد بازی‌های PS2 رو بدون هیچ مشکلی روی PS3 اجرا کرد. اما سونی بعدا به خاطر مسائل اقتصادی و قیمت‌گذاری برای تولیدات بعدی کنسول PS3، عملا سخت‌افزار این کنسول رو دانگرید کرد و امکانات قبلی از PS3 حذف شدن. شاید اگه این اتفاق نمی‌افتاد، الان اجرای سیستم عامل‌های مختلف روی کنسول‌های بازی به یک استاندارد تبدیل شده بود. فکرشو کنید اگه PS5 می‌تونست ویندوز رو بالا بیاره، چقدر به کارمون میومد!
قیمت کنسول PS3
کنسول PS2 محبوبترین کنسول تاریخ بود و همه فکر می‌کردن که کنسول PS3 هم قراره خیلی زود همه‌ی مارکت‌ها رو فتح کنه و وارد همه‌ی خونه‌ها بشه. اما وقتی که سونی برای اولین بار از قیمت PS3 رونمایی کرد، خیلی‌ها حسابی شاکی شدن و مدت زیادی مطمئن نبودن که واقعا PS3 ارزش اینهمه پول رو داره یا نه؟ همه‌چیز هم به خاطر قیمت در نظر گرفته شده برای این کنسول بود که بیشتر از 500 دلار در نظر گرفته شده بود و تو بعضی مدل‌ها حتی به 599 دلار هم می‌رسید. همین موضوع باعث شد کنسول PS3 تو ماه‌های اول انتشارش فروش خوبی رو تجربه نکنه و این روند تا موقعی که مدل‌های جدیدتر با قیمت مناسبتر وارد بازار بشن، به همین شکل بود.
عملکرد ضعیفتر پورت‌های PS3
حین مقایسه‌ی دوتا کنسول رقیب PS3 و Xbox 360 یکی از مواردی که خیلی تاثیرگذار ظاهر میشه، عملکرد ضعیفتر کنسول PS3 تو اجرای بازی‌های مولتی‌پلتفرمیِ که همزمان واسه پلتفرم‌های دیگه هم منتشر شدن. همین الان اگه ویدئوهای قدیمی مقایسه‌ی بازی‌هایی مثل Skyrim یا GTA V رو پیدا کنید، می‌بینید که نسخه‌ی Xbox 360 عملکرد خیلی بهتری نسبت به نسخه‌ی PS3 داره. شاید بشه گفت مهم‌ترین دلیلی که باعث شده بود PS3 در مقایسه با Xbox 360 ضعیفتر به نظر برسه و باعث یکی دیگر از شکست های بزگ پلی استیشن بشه، این بود که واقعا هم سخت‌افزار ضعیف‌تری داشت! کنسول Xbox 360 دو برابر PS3 رم داشت و متاسفانه PS3 همچنان داشت از یه CPU قدیمی استفاده می‌کرد. برای همین به جز استودیوهای فرست‌پارتی خود پلی‌استیشن که فرصت زیادی برای پولیش بازی‌هاشون داشتن، تقریبا هیچ استودیوی دیگه‌ای نتونست در مقایسه با Xbox 360، روی PS3 عملکرد بهتری از خودش نشون بده. برای همین همیشه بازی‌های مولتی پلتفرم روی Xbox 360 بهتر به نظر می‌رسیدن و گرافیک پایین‌تر همیشه مختص PS3 بود.
استفاده از دیسک برای PSP
تو سال 2005 سونی تصمیم گرفته بود کنسول دستی و پرتابل خودش رو به یک دیسک درایور کوچیک مجهز کنه و گیمرها برای اجرای هر بازی، باید دیسک اون بازی رو تهیه می‌کردن. حتی شرکت‌های فیلمسازی متعددی هم تصمیم گرفته بودن که فیلم‌های خودشون رو روی دیسک‌های متناسب با PSP به انتشار برسونن تا مردم بتونن روی PSPهای خودشون فیلم ببینن. اما همه‌ی نقشه‌های سونی و شرکاش برای کنسول دستی PSP نقشه‌برآب شد وقتی که دیدن هکرها شروع کردن به استفاده از دیسک‌های کپی روی کنسول PSP. دیسک درایور PSP به هکرها و اصطلاحا pirateها این اجازه رو میداد تا دیسک‌های کپی خودشون رو از دیسک‌های ارجینال PSP تولید کنن و متاسفانه کنسول هم هیچ تفاوتی بین دیسک‌های اورجینال و کپی احساس نمی‌کرد. همین اتفاق باعث شد به مرور زمان استودیوهای کمتری برای PSP بازی بسازن و حتی هیچ ناشر فیلمی هم فیلم‌های ارجینال واسه این کنسول منتشر نکنه. به همین روال کنسول PSP خیلی زود از صحنه‌ی رقابت کنار زده شد و دیگه هیچ شرکتی حاضر نبود برای تولید بازی برای این کنسول با سونی همکاری کنه.
هک گسترده‌ی Playstation Network
و اما جایگاه اول شکست های بزگ پلی استیشن و سونی، می‌رسه به ماجرای هک گسترده‌ی Playstation Network تو سال 2011. تو این ماجرا دوتا مشکل اصلی وجود داره. یکی اینکه چرا اصلا در وهله‌ی اول باید شبکه‌ی Playstation Network در همچین سطح گسترده‌ای هک میشد؟ یکی هم اینکه چرا سونی انقدر لفتش داد به مردم اعلام کنه که شبکه‌ی پلی‌استیشن هک شده و احتمالا دیتاهای شخصی‌شون از جمله اطلاعات حساب‌های بانکی و کارت‌های اعتباریشون در دسترس هکرها قرار گرفته. در هر صورت سونی این شکست بزرگ رو قبول کرد و آخرشم رئسای شرکت مرد و مردونه اومدن تو یه کنفرانس خبری در مقابل دنیا سر تعظیم فرود آوردن و معذرت خواهی کردن! دقیقا مهم همینه که آدم اشتباه خودش رو بپذیره. مرتکب اشتباه شدن عادیه، اما اگه اشتباه خودت رو قبول نکنی، قطعا یه جای کار می‌لنگه.
این هم از لیست اختصاصی ما برای بزرگترین اشتباهاتی که تا حالا شرکت سونی در قبال برند پلی‌استیشن مرتکب شده. به نظرتون کدوم یکی از این اشتباهات یا تو بعضی موارد بهتره بگیم سیاست‌های غلط، آسیب بیشتری به برند پلی‌استیشن وارد کردن؟ حالا این آسیب هم می‌تونه مالی و اقتصادی باشه، هم می‌تونه به چهره‌ی برند پلی‌استیشن بین گیمرها آسیب بزنه که قطعا از هر شکست مالی‌ای بدتر و جبران‌ناپذیرتره!. اگر دوست دارین درمورد علت عدم موفقیت مایکروسافت و ایکس باکس هم بیشتر بدونین، حتما سری هم به مقاله علت اوضاع خراب مایکروسافت بزنید.
